Rośliny polne i pastewne

Koniczyna czerwona (Trifolium pratense). Z 19 gatunków koniczyny rosnących u nas, koniczyna czerwona należy do najpospolitszych, wszystkie gatunki wyróżniają się liściem złożonym z trzech listeczków, kwiatami zebranymi w główkę, koroną motylkową, pręcikami dziesięcioma, z których 9 zrasta się, a jeden pozostaje swobodny. Koniczyna czerwona jest rośliną trwałą i daje bardzo dobrą paszę, zasiana sztucznie różni się od dzikiej tylko bujniejszym wzrostem. Jeden posiew daje dobry plon w ciągu dwóch lat, a później niszczeje.

Orkisz (Triticum spelta) należy wraz z innymi roślinami zbożowymi do ważnej rodziny traw. Kwiaty traw, zwykle zebrane w kłosy, zamiast płatków korony i działek kielicha posiadają różnego kształtu plewy; pręcików zwykle mają po trzy i jeden słupek o dwu znamionach. Orkisz należy do roślin zbożowych, uprawianych od dawna. Z ziarna orkiszowego otrzymują kaszę i mąkę tak delikatną jak pszenna, tylko omłot ziarna bywa trudniejszy z powodu silniej przystających plew.

Fasola czerwona (Phaseolus coccineus) jest jedną z najpospoliciej uprawianych roślin motylkowych. Fasola ma liść potrójny, łodygę pnącą się; gatunek czerwony, obecnie uprawiany powszechnie, pochodzi pierwotnie z Meksyku.

Esparcetta (Onobrychis sativa) jest ładną rośliną motylkową o liściu złożonym pierzastym, kwiatach zebranych w kłosy. Sieje się jako roślina pastewna, szczególnie na gruntach wapiennych.

Jęczmień (Hordeum vulgare) wraz z owsem należy do zbóż uprawianych szczególnie na głębokiej Północy. Ojczyzną jego pierwotną jest prawdopodobnie Mezopotamia. W Europie środkowej jęczmień głównie bywa uprawianym dla wyrobu piwa. W tym celu ziarna jęczmienne zwilżone pozostawia się jakiś czas. Dopóki nie zaczną kiełkować ziarna takie, zwane pospolicie słodem, mielą się, mieszają z drożdżami i wskutek fermentacji mączka zawarta w ziarnach stopniowo przechodzi w cukier, a następnie w alkohol. W taki sposób powstaje napój musujący, któremu smak właściwy nadaje przymieszka chmielu.

Len (Linum usitatissimum), najlepiej znany przedstawiciel nielicznej rodziny roślin lnowych, jest obecnie uprawiany głównie na półkuli północnej. Włókna z łodygi lnu były używane na wyrób tkanin od najdawniejszych czasów. Nasiona lnu po wytłoczeniu dają olej lniany.

Owies (Avena sativa) wyróżnia się łatwo od innych zbóż swoim kwiatostanem w formie wiechy.

Groch (Pisum sativum) pochodzi prawdopodobnie z Europy południowej; obecnie w bardzo wielu odmianach jest uprawianym powszechnie.

Kukurydza (Zea Mays) pochodzi z Ameryki i jest rośliną jedno- pienną. Kolby kukurydzy są pokryte pochwami. Łodyga kukurydzy jest wewnątrz zapełnioną, podczas gdy wszystkie inne zboża mają źdźbło wewnątrz puste.

Pszenica (Triticum vulgare) jest gatunkiem zboża dziś rozpowszechnionym najbardziej i uprawianym w najrozmaitszych odmianach, np. pszenica bezostna, wąsatka, sandomierska, egipska itp.

Kąkol (Lychnis Githago) należy do rodziny goździkowatych. Od goździków odróżnia się płatkami korony bez łusek i pięcioma szyjkami słupka. Należy do najpospolitszych roślin spotykanych na łanach zboża.

Słonecznik (Helianthus annuus), jedna z najokazalszych roślin złożonych, pochodzi z Meksyku i obecnie jest rozpowszechniony wszędzie i hodowany z powodu nasion, z których wytłaczają olej. Kwiaty słonecznika zaczynają się rozwijać w końcu lipca. Wielka liczba kwiateczków, umieszczonych we wspólnym koszyczku na jednym dnie, składa się z kwiatków języczkowych, podobnych z budowy do kwiatków brodawnika i umieszczonych na obwodzie, oraz kwiatków rurkowych, w których korona ma kształt rurki, zajmujących środek koszyczka. Rośliny złożone z podobnymi kwiatkami dwojakiej budowy noszą nazwę promienistych.

Wyka (Vicia sativa) ma łodygę pnącą się, liść pierzasty, zakończony wąsami. Kwiaty w gatunku powszechnie hodowanym jako roślina pastewna są pojedyncze.

Jasnota szkarłatna (Lamium purpureum), roślina z rodziny wargowych jest pospolitym chwastem, rosnącym w pobliżu mieszkań ludzkich. Kształt korony i cztery pręciki nierównej długości są znamionami charakterystycznymi całej rodziny.

Rumianek (Matricaria Chamomilla) jest rośliną roczną. Rośnie pospolicie przy drogach, ma liść głęboko nacinany. Kwiatki tej rośliny z rodziny złożonych są dwojakiego rodzaju, podobnie jak w koszyczkach słonecznika: po środku kwiatostanu kwiatki rurkowe żółte, na obwodzie języczkowe białe.

Babka (Plantago major) jest rośliną pospolitą na trawnikach, miedzach, przy drogach. Szerokie liście babki używane bywają niekiedy jako okłady zimne przy ranach lub ukąszeniach pszczół. Drobne kwiatki babki zebrane w kłosy mają po cztery działki kielicha, cztery płatki korony i pręciki. Roślina ta wraz z europejskimi zbożami dostała się do Ameryki północnej i dziś spotyka się tam wszędzie, gdzie się osiedlili Europejczycy, znacząc ślad kolonizacji w jej ruchu na zachód.

Ogórecznik (Borago officinalis). Liście tej dość pospolitej rośliny są pokryte drobnymi włoskami i są szorstkie w dotknięciu, podobnie jak w całej rodzinie ogórecznikowatych, zwanych także z tego powodu szorstkolistnymi. Pięć płatków korony ogórecznika zrasta się razem. Ogórecznik należy do roślin często używanych w medycynie ludowej jako środek na poty.

Chaber pospolity (Centaurea jacea) czyli przestrzelon, pospolity wszędzie przy drogach, na brzegu lasów, ma liście długie, zwykle całkobrzegie lub z lekka wykrojone, listeczki pokrywy koszyczka błonkowate.